Boyun Fıtığı travmalar, zorlamalar, kazalar veya yaşlandıkça diskin merkezi su içeriğini kaybetmesi,
Boyun Fıtığı travmalar, zorlamalar, kazalar veya yaşlandıkça diskin merkezi su içeriğini kaybetmesi, diskin yastıklama görevini eskisi kadar iyi yapamaz hale getirebilir.
Disk bozulmaya devam ettikçe dış tabakası da yırtılabilir ve diskin merkezi dış tabakadaki bir yırtıktan çıkarak sinirlerin ve omuriliğin yer aldığı boşluğa taşarak boyun fıtığına neden olur.
Boynumuz 7 adet omurdan oluşur ve omurlarımız arasında hareket edebilmemizi sağlayan diskler yer alır. Bir omuru diğerine bağlayan en önemli yapı olan disk kuvvetli bağ dokusundan oluşmuştur ve omurlar arasında yastık ya da darbe emicisi gibi görev yapar.
Disk ve faset eklemleri omurların hareketlerine izin vererek boynunuzu ve sırtınızı eğmenizi ya da çevirmenizi mümkün kılarlar. Disk, "annulus fibrosus" adı verilen dayanıklı bir dış tabaka ve "nucleus pulposus" adı verilen jöle kıvamında bir merkezden oluşur.
Nedenleri
Boyun fıtığı 20-40 yaşları arasında, genellikle vücudunu çok kullanan kişilerde ortaya çıkar. Ağır yük kaldırma, ters bir hareket yapma, itme hareketinin sık yapılması bağ dokusunun yırtılması yani fıtık riskini artırır. Trafik kazaları ya da yüksekten düşme de diğer nedenler arasındadır.
Bunların yanı sıra, duruş bozukluğuna yol açan uzun süreli masa ya da bilgisayar başında oturanlarda da bu rahatsızlık sık ortaya çıkar.
Cep telefonunun uzun süre kullanımı, boynu eğerek uzun süre ekrana bakmak, ya da telefonu boyna kıstırarak konuşmak da boyun fıtığına yol açabilir.
Telefon ya da tableti göz hizasından aşağıda tutmak ve uzun süre bu şekilde bakmak boyun fıtığı için risk oluşturur.
Tam olarak genetik bir geçiş söz konusu olmasa da anne babasında bu hastalık görülen çocukların boyun fıtığı olma riski, disk eklemlerin hassasiyetinde genetik faktörlerin etkili olabilmesinden ötürü, daha fazladır.
Belirtiler
Boyun fıtığının en öne çıkan belirtisi boyun ağrısıdır. Fakat her boyun ağrısı fıtıktan kaynaklanmaz. Bunların büyük bir kısmı kas kökenli ağrılardan kaynaklanır. Boyun fıtığı zorlamaya ve ağır kaldırmaya bağlı olarak ortaya çıkar.
Fıtığa bağlı gelişen ağrılar; sırta, kürek kemiğine, omuza, başın arka tarafına ve parmak ucuna kadar inen ağrılar şeklinde görülür. Ağrı dışında, ileri derece fıtıklarda, sıkışan sinirin fonksiyonuna bağlı olarak kolların ve parmakların belli bölgelerinde uyuşukluk, karıncalanma, güç kaybı ortaya çıkabilir.
Boyun ağrısı: Başın arka kısmından şakaklara doğru yayılabilir. Şiddetli, geçmeyen kola yayılan ağrı şeklinde görülür.
Sırt, kol ve omuzlarda ağrı
El becerilerinde azalma
Kol ve parmaklarda uyuşmalar ve karıncalanma
Duyu kaybı
Elektriklenme
Kol ve el kaslarında güç kaybı
Reflekslerde zayıflama
Kolda incelme
Çok nadir olarak fıtıklaşmış disk omuriliğe baskı yaparak bacaklarda da sorunlara sebep olabilir. Ayaklarda uyuşma, idrar ve gaita kaçırma çok nadir olarak görülebilir.
Sinir köküne ya da bir omurilik dokusuna bası yapıldığında o bölgede ödem meydana gelebilir. Ödem de basıyı artırdığından rahatsızlık bir kısır döngüye girebilir.
Tanı Yöntemleri
Hekiminiz tarafından yapılacak muayenede ağrının cinsi ve yeri tespit edilmeye çalışılır, ayrıca herhangi bir kuvvet kaybı, duyu kaybı ve de anormal refleks kontrol edilir.
Doktorunuz kesin teşhis için röntgen filmi, MR ve Bilgisayarlı Tomografi (CT) yöntemini kullanabilir.
Röntgen filmleri omurga yıpranıp bozuldukça ortaya çıkan kemik çıkıntıları ve disk aralıklarındaki daralmayı gösterebilir ancak diskin fıtıklaşmasını ya da omurilikten çıkan sinirleri gösteremez.
MR’da fıtığın omurilik ve sinirlere yaptığı bası net görülebilir. Sinir kalitelerini ve boyundan kola giden sinirin başka bir nedenle uyuşmasını gösteren EMG, sinirlerin geçtiği kanalı ya da kireçlenmiş bir diski ya da tahrip olmuş kemik yapıyı gösteren tomografi (CT) de boyun fıtığının tanısında kullanılır.
Boyun Fıtığı Nasıl Teşhis Edilir?
Ağrının cinsi ve yerini tespit etmeye yönelik bir klinik değerlendirmeye ek olarak herhangi bir kuvvet kaybı, duyu kaybı ve de anormal refleksin dikkatli muayenesi genellikle bir disk hernisini teşhis edip yerini belirlemek için yeterlidir.
Doktorunuzun teşhisi röntgen filmleri, bilgisayarlı tomografiler veya manyetik rezonans görüntüleme ile kesinleşir. Röntgen filmleri omurga yıpranıp bozuldukça ortaya çıkan kemik çıkıntıları ve disk aralıklarındaki daralmayı gösterebilir ancak disk herniasyonunu ya da omurilikten çıkan sinirleri gösteremez.
BT ve MR taramaları tüm omurga bölümlerinin (omurlar, diskler, omurilik ve sinirler) ayrıntılı görüntülenmelerini sağlar ve çoğu disk herniasyonunu tespit eder. Tüm bunlara ek olarak elektro tanısal test çalışmaları yapılarak bir bel fıtığı sonucu oluşabilecek sinir hasarının bulguları aranabilir.
Tedavi Yöntemleri
Boyun Fıtığında Cerrahi Olmayan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Boyun fıtığı (servikal disk hernisi) olan hastaların çoğu hiçbir tedavi görmeksizin iyiye gidebilir. Ağrısı devam eden hastaların tedavisi için değişik seçenekler mevcuttur. Boyun fıtığı ile ilgili ağrıyı azaltacak pek çok ilaç mevcuttur.
Pek çok hasta cerrahi olmayan medikal tedavi veya konservatif tedavi ile iyiye gidecektir. Doktorunuz gerekli gördüğü takdirde istirahat, boyunluk, sinir tahrişini azaltmaya yönelik anti-inflamatuar ilaçlar, ağrı kontrolü için ağrı kesiciler, fizik tedavi, egzersiz veya epidural steroid enjeksiyonları gibi tedaviler önerebilir.
Boyun fıtığında cerrahi olmayan tedavinin amacı, sinirin fıtıklaşmış diskten kaynaklanan tahrişini azaltmak, ağrıyı dindirmek ve hastanın genel durumunu düzeltmektir. Boyun fıtığı tedavisi süreci boyunca işe gidip gitmeyeceğinizin bilgisini doktorunuza mutlaka sormalısınız.
Boyun fıtığına (servikal disk hernisi) bağlı ağrının başlamasından sonra kısa süreli (1-2 günlük) dinlenme faydalı olabilir. Bu kısa istirahat sonrasında yeniden harekete başlanması, eklem sertliği ve kas güçsüzlüğünün önlenmesi açısından önemlidir.
Doktorunuz bir hemşire ya da fizyoterapist yardımı ile boynunuzu kuvvetlendirmeye yönelik özel egzersizleri öğreterek sizi bu konuda bilgilendirebilir.
Bu egzersizleri evde uygulayabileceğiniz gibi ihtiyaç ve becerilerinize uygun daha özel bir program uygulamak için bir fizyoterapiste gitmeniz gerekebilir. Egzersizlerin aynen doktorunuzun ya da fizyoterapistin anlattığı şekilde yapılması gereklidir.
Boyun Fıtığında Çekme ve Germe Yöntemi
Doktorunuz veya fizyoterapistiniz traksiyon (çekme, germe), sıcak uygulama, soğuk uygulama ve elle masaj gibi tedavileri uygulayarak boyun fıtığı ağrısını, inflamasyonu (tahriş) ve kas spazmını azaltabilir.
Boyun Fıtığında İlaç Tedavisi
Ağrıyı kontrol etmeye yarayan ilaçlara ağrı kesiciler (analjezikler) denir. Çoğu durumda ağrı reçetesiz satılabilen steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlara cevap verir. Eğer şiddetli ve geçmeyen ağrınız var ise doktorunuz reçetenize kısa bir süre için narkotik analjezikleri de ekleyebilir.
Bazı durumlarda tedaviye kas gevşeticiler de eklenebilir. İlaçlardan yüksek doz almak iyileşmenizi hızlandırmayacaktır zira bu ilaçlar yan etki olarak bulantı, kabızlık, sersemlik, dengesizlik ve bağımlılık yapabilir.
Tüm ilaçlar sadece tarif edildiği şekilde ve miktarda alınmalıdır. Doktorunuza kullandığınız her türlü ilacı (reçetesiz aldıklarınız da dahil) bildirin ve size önerilen ağrı kesicileri daha önce denediyseniz, bunların sizde işe yarayıp yaramadıklarını anlatın.
Reçeteli veya reçetesiz satılan ağrı kesici ve NSAID'lerin uzun süreli kullanımının doğurabileceği sorunlar (mide rahatsızlığı veya kanaması) açısından doktorunuz tarafından takip edilmelisiniz.
Kortikosteroid ilaçlar (tablet veya iğne şeklinde), bazen çok şiddetli kol ve boyun ağrısı için, kuvvetli anti-inflamatuar etkileri sebebi ile reçete edilirler. NSAID' ler gibi kortikosteroidlerin de yan etkileri olabilir. Bu ilaçların faydaları ve riskleri hakkında doktorunuzdan bilgi almalısınız.
Boyun Fıtığı Tedavisinde Spinal Enjeksiyon Yöntemi
Spinal enjeksiyonlar veya "bloklar", boyun fıtığına bağlı çok şiddetli kol ağrılarını rahatlatmak için kullanılabilir. Epidural boşluğa (spinal sinirler etrafındaki boşluk) doktor tarafından yapılan kortizon (kortikosteroid) enjeksiyonlarıdır.
İlk enjeksiyon ileri tarihlerde bir veya iki enjeksiyonla desteklenebilir. Bunlar genelde rehabilitasyon ve tedavi programı dahilinde yapılırlar. Bu enjeksiyonun amacı sinir ve diskteki inflamasyonu azaltmaktır.
Tetikleyici noktalara (trigger point) yapılan enjeksiyonlar, omurga boyunca yer alan ağrılı yumuşak doku ve kaslara direk olarak yapılan lokal anestetik (bazen kortikosteroidler de eklenebilir) enjeksiyonlarıdır. Bazı durumlarda ağrı kontrolü için faydalı olmalarına rağmen tetikleyici noktalara yapılan enjeksiyonlar fıtıklaşmış servikal diskin düzelmesini sağlamaz.
Boyun fıtığı ameliyatı
Boyun fıtığı teşhisi konan ancak cerrahi olmayan tedavi yöntemlerinden fayda görmeyen hastalar için ameliyat gerekli olabilir.
Boyun fıtığı ameliyatının amacı diskin sinire bası yapan bölümünün çıkarılmasıdır. Bu diskektomi adı verilen bir işlemle yapılır. Herniye olan diskin yerine göre cerrah, omurgaya ulaşmak için boynun ön (şekil-2) ya da arka tarafında bir kesi yapar (şekil-3).
Ameliyatın boynun önünden mi yoksa enseden mi yapılacağı ile ilgili teknik karar disk herniasyonunun tam konumu, cerrahın tecrübesi ve tercihleri gibi pek çok faktörle belirlenir. Her iki yaklaşımda da diskin sinire baskı yapan bölümü genelde iyi sonuçlarla çıkarılır.
Önden yaklaşımda herniye olan disk parçasına ulaşmak için diskin büyük bölümü de çıkarılacağından genellikle aynı seansta yapılan bir füzyon işlemi de gerekli olur.
Boyun Fıtığında Spinal Füzyon Cerrahisi
Boyun FıtığıSpinal füzyon cerrahisinin en önemli dezavantajı uygulanan bölgede hareketin yok edilmesidir. Ancak füzyon, tek seviyede yapılan diskektomiler de boyun hareketi açısından bir dezavantaj oluşturmaz. Çünkü bu segmentin hareketi diğer sağlam segmentler tarafından üstlenilir ve tolere edilir.
Ancak, üst ve alt sağlam bölgede, ki hareket ve yük bu bölgelere binmiştir, ileriki yıllarda bu bölgelerin yıpranmasına ve boyun fıtığı, ağrısı oluşmasına neden olabilir. Günümüzde füzyon uygulamak yerine çıkartılan diskin yerine konacak hareketli protezler uygulanabilmektedir.
Ancak protez uygulaması her hasta için geçerli olmaz. Genç faset eklemlerinde bozulma olmamış ve disk aralığının yüksekliği nispeten korunmuş hastalardır. Protez uygunluğu için en iyi kararı doktorunuz verecektir.
